Symbole tolerancji geometrycznych
W poprzednich wpisach wspominaliśmy o ramce tolerancji i jej pierwszym segmencie. Segment ten wskazywał, z jakim wymaganiem mamy do czynienia w danej sytuacji.
Pamiętaj: symbole tolerancji geometrycznych to zestaw 14 znaków, które w jasny i czytelny sposób pozwalają kontrolować geometrię definiowanego przedmiotu.
Zestaw 14 takich samych symboli obowiązuje zarówno w normach ISO jak i ASME. Każdy tolerowany za pomocą GD&T element posiada 5 głównych cech: Rozmiar, Położenie, Orientację, Kształt oraz Stan powierzchni (chropowatość). Poprzez użycie symboli tolerancji geometrycznych kontrolujemy głównie 3 wspomniane cechy: kształt, orientację oraz położenie.
Tolerancje geometryczne podzielone są na 5 głównych grup: tolerancje kształtu, kierunku, położenia, bicia oraz kształtu wyznaczonej powierzchni (lub wyznaczonego zarysu).
Tolerancje kształtu: należą do grupy tolerancji prostych, nie wymagają określenia elementu odniesienia (bazy) w ramce tolerancji. Za pomocą tych symboli definiujemy jedynie kształt pola tolerancji, bez określenia jego orientacji oraz położenia.
Tolerancje kierunku: należą do grupy tolerancji, gdzie wymagane jest określenie elementu odniesienia (baza). Tolerancje te oprócz zdefiniowania kształtu pola tolerancji, definiują również jego kierunek w odniesieniu do elementu bazowego (dlatego w ramce tolerancji należy określić element bazowy luz układ baz).
Tolerancje położenia: tutaj również należy określić bazy w ramce tolerancji. W tym przypadku oprócz zdefiniowania kształtu i kierunku pola tolerancji – definiujemy również jego położenie (w zależności od wymagań – pozycja może ale nie musi być jednoznacznie określona, tzn. nie zawsze blokujemy wszystkie 6 stopni swobody).
Tolerancje bicia: są to tzw. tolerancje złożone kształtu i położenia. Stosujemy je w przypadku kontroli powierzchni części obrotowych. Do określenia tolerancji bicia zawsze potrzebujemy bazy w postaci osi obrotu.
Tolerancje kształtu wyznaczonego zarysu lub wyznaczonej powierzchni. Są to najbardziej złożone tolerancje jakimi dysponujemy w GD&T. W zależności od kontekstu, konfiguracji wymiarów nominalnych i elementów bazowych w ramce tolerancji, możemy kontrolować rozmiar, kształt, kierunek oraz położenie elementu za pomocą tylko jednej ramki tolerancji.
Symbole tolerancji geometrycznych wskazują na rodzaj wymagania geometrycznego, który najlepiej będzie kontrolował geometrię wskazanego elementu danej części.
Jak wyglądają pola tolerancji dla poszczególnych tolerancji, co ma znajdować się w polu tolerancji, gdzie znajdują się poszczególne pola tolerancji w układzie części – na te wszystkie pytania będziemy odpowiadać w kolejnych wpisach.
Dlaczego? Ponieważ w zależności od kontekstu wymagania, definicji zapisów w ramce tolerancji, układu baz oraz wskazania czego dokładnie dotyczy ramka tolerancji (powierzchni rzeczywistej czy elementu pochodnego) pola tolerancji mają różne kształty i właściwości. Zmieniają się również wymagania co do tego, co dokładnie jest elementem tolerowanym (co ma znajdować się w polu tolerancji). Dlatego też nie ma sposobu, aby pokazać to w jednej, ładnej tabelce…..