Wymagania związane z bazami a wymiary bez odniesienia do baz
System bazowy to zestaw symboli i zasad, które służą do umiejscowienia detalu (a w zasadzie poszczególnych, wskazanych elementów detalu) w przestrzeni roboczej i pokazania zależności pomiędzy rożnymi elementami tej samej części. Zastosowanie baz w rysunku technicznym jako elementów odniesienia jest jedną z charakterystycznych cech systemu GPS/GD&T.
Tak (prawie) dokładnie rozpoczyna się jeden z poprzednich wpisów traktujący nt. baz. Poprawne ustanowienie systemu bazowego w kontekście pomiarowym ma fundamentalny wpływ na jakość pomiarów w sensie powtarzalności i odtwarzalności pomiarów. W prostych słowach, system bazowy podaje na rysunku dwie informacje: które elementy danego detalu są zdefiniowane jako elementy odniesienia (bazowe) oraz jak dokładnie wyznaczyć pokazany system bazowy dla każdej zdefiniowanej ramki tolerancji. Czyli ze wskazanych elementów bazowych należy umieć „stworzyć” system bazowy i w tym systemie (czy układzie) należy mierzyć zdefiniowane w ramce tolerancji wymagania rysunkowe. „Stworzyć”, czyli albo odpowiednio zaprogramować system CMM albo zaprojektować i wykonać odpowiedni przyrząd służący do odwzorowania systemu bazowego (a najczęściej jedno i drugie:)).
Każde wymaganie zdefiniowane w ramce tolerancji należy weryfikować w tym układzie bazowym, który jest zdefiniowany w danej ramce tolerancji. Mając na rysunku kilka wymagań, które odnoszą się do różnych systemów bazowych, każde należy oceniać (mierzyć) dokładnie w odpowiednio zdefiniowanym układzie bazowym – to raczej oczywiste.
Co warto zauważyć – nie każde wymaganie rysunkowe jest zdefiniowane za pomocą ramki tolerancji, czyli nie każde wymaganie rysunkowe odnosi się do baz. Co wtedy? W jakim układzie weryfikować dany wymiar czy zapis rysunkowy?
Prosty przykład, gdzie pokazana jest płytka. Płytka o kształcie prostokąta, o pokazanych wymiarach, z dwoma otworami:
Wymiar nominalny położenia otworów od bazy -C- wynosi 50mm. Położenie otworów należy weryfikować w odniesieniu do systemu bazowego A|B|C. Jak natomiast weryfikować wymiar wysokości płytki 100+/-0,25mm? Czy również w układzie A|B|C?
Oczywiście wymiar 100+/-0,25 nie jest wymiarem skojarzonym z układem A|B|C, dlatego ten wymiar należy weryfikować niezależnie jako po prostu wymiar liniowy (w tym wypadku po prostu wymiary dwupunktowe, wg interpretacji ISO).