Czytamy rysunek techniczny!
Jak „zabrać się” za czytanie rysunku technicznego, aby wyłuskać z niego jak najwięcej istotnych informacji? Czy jest to proste zadanie? Czy czytanie rysunku technicznego to znajomość po prostu użytych symboli, czy może cos więcej?
Jak to zrobić, Jak podejść do czytania, jakie powinny być podstawowe kroki, aby poprawnie zinterpretować rysunek a przynajmniej wyłapać z niego mnóstwo ważnych detali?
Sprawa fundamentalna to tabliczka rysunkowa, gdzie znajdują się podstawowe informacje nt. wyrobu i samej techniki opracowania rysunku. Te podstawowe informacje to:
- Nazwa firmy/przedsiębiorstwa gdzie detal został opracowany (lub na zlecenie jakiej firmy).
- Nazwisko konstruktora wraz z datą wprowadzenia rysunku.
- Nazwa detalu, z której często można wydedukować jego przeznaczenie.
- Nazwa normy co do której, należy interpretować poszczególne zapisy rysunkowe.
- Dane identyfikacyjne detalu: nazwa, numer detalu, informacje konfiguracyjne (rewizja rysunku, rewizja detalu – to ważne informacje, pokazują historię zmian oryginalnego projektu, którą można odczytać zwykle w dokumentach towarzyszących rysunkowi lub w innej tabelce rysunkowej).
- Informacje nt. materiału, z którego dany detal ma zostać wytworzony.
- Metoda rzutowania (tzw. europejska lub amerykańska) – to oczywiście determinuje sposób pokazania geometrii i poprawnego zinterpretowania poszczególnych widoków i rzutów.
- Podziałka rysunkowa, użyte jednostki miary dla wymiarów liniowych i kątowych – to również ważne i kluczowe informacje, które pozwalają na poprawne odczytanie gabarytów zaprojektowanego i narysowanego przedmiotu.
- Jeżeli firma produkuje kilka lub kilkanaście podobnych wyrobów, zwykle w tabliczce rysunkowej jest też informacja nt. wyrobu podobnego, czyli takiego, który ma bardzo podobny „design” do detalu pokazanego na rysunku.
- Tabliczka może również zawierać informacje nt. jak tolerować wymiary bezpośrednio nietolerowane na rysunku (tolerancje ogólne) a także specyfikacje co do stanów krawędzi.
Kwestia druga to skupienie się na notkach rysunkowych, które zwykle znajdują się na pierwszym arkuszu rysunku. Co takiego jest lub powinno znaleźć się w notkach?
Otóż notki to nic innego jak próba przekazania tych informacji, które nie mieszczą się w tabliczce rysunkowej oraz nie ma możliwości przekazania ich za pomocą wymiarów i tolerancji geometrycznych na rysunku. Generalizując: notki rysunkowe występują jako po prostu podpunkty wyrażone tekstem lub informacje w tabelkach rysunkowych. Notki najczęściej zawierają informacje takie jak:
- Informacje ogólne: spis wszelkich norm, gdzie opisane są procesy, wg których dany detal będzie wyprodukowany i zatwierdzony. Tutaj często również dostępne są informacje nt. cechowania detalu (metody, procesy).
- Informacje dotyczące stanu materiału i ewentualne procesów specjalnych, którym należy poddać materiał w czasie obróbki a także kolejność tych procesów (obróbka cieplna, pokrycia, utwardzanie).
- Informacje dotyczące procesów specjalnych kontroli – badań nieniszczących, niszczących itd.
- W przypadku rysunku wykonawczego przeważnie w notkach znajdują się również dane identyfikacyjne półwyrobu w postaci numeru detalu (np. odkuwki czy odlewu).
- Tutaj często również możemy spotkać informacje dotyczące oznaczeń charakterystyk kluczowych, istotnych lub tych, które należy poddać badaniu statystycznemu.
Notki rysunkowe zatem skupiają się na obszarze procesu wykonania i kontroli detalu. Czy to wszystko? Oczywiście nie – wiele firm dodaje inne informacje, np. nt. systemu bazowego, spisu elementów bazowych, definicji niektórych powierzchni, chropowatości wskazanych powierzchni…i wiele, wiele innych. Pewne jest jedno – notki rysunkowe zawierają informacje kluczowe i bezwzględnie należy się z nimi zapoznać.
Co warto zapamiętać: Z założenia rysunek techniczny jest dokumentem, który służy do precyzyjnego przekazania informacji technicznej. Jest to informacja przekazana w jedną stronę – od twórcy rysunku do odbiorcy. W tym przypadku nie ma możliwości przekazania informacji w stronę odwrotną. Dlatego też czytanie rysunku to nie tylko zrozumienie jego geometrii, wymiarów i zależności pomiędzy elementami. To także umiejętność dobrego odczytania wszelkich informacji technicznych tak, aby dobrze zaplanować proces technologiczny jak i proces kontroli.
Oczywiście wiadomo, ze nie zawsze i w każdym wypadku taka pełna procedura jest konieczna, niemniej jednak pracując z rysunkiem, należy mieć w głowie podstawowe punkty z powyższej listy. Pozostaje kwestia, czy jest możliwe w ogóle opisanie takiej procedury w sposób obiektywny? Pewnie nie. Głównie dlatego, że nie każdy rysunek jest taki sam, każda firma czy korporacja ma swoje standardy i każdy z nas ma swój sposób (lub dopiero go szuka) na podejście do rysunku….