Kolejność baz w ramce tolerancji
To w jakiej kolejności zapiszemy sekwencję baz w ramce tolerancji ma oczywiście istotny wpływ produkowaną część. Poprzez odpowiedni układ baz pokazujemy przede wszystkim relację różnych elementów tej samej części między sobą. Jeżeli zmienimy kolejność zapisu poszczególnych baz w ramce tolerancji – zmienimy relację elementów. Dodatkowo: dodając odpowiedni modyfikator do wybranego symbolu bazy – również wpływamy na interpretację zapisu.
Baza pokazana w ramce tolerancji jako pierwsza to Baza Główna. Kolejne segmenty pokazują bazę Drugorzędną i Trzeciorzędną,
Poniższy przykład powinien dobitnie wyjaśnić w czym rzecz:
W przypadku zapisu po lewej stronie, gdzie układ baz zdefiniowany jest jako |A|B|C|, bazą główną jest płaszczyzna A, płaszczyzna B jest bazą drugorzędną a płaszczyzna C jest bazą trzeciorzędną. Co to znaczy?
To oczywiście oznacza, iż baza A odejmuje 3 stopnie swobody, baza B odejmuje kolejne dwa stopnie swobody a baza C jeden stopień swobody tego układu. W skrócie: baza A wyznacza główny kierunek układu oraz “0” na płaszczyźnie głównej, natomiast baza B precyzuje “0” (początek) drugiej osi. W tym wypadku “0” trzeciej osi To baza C. Tak więc część do sprawdzenia warunku byłaby usytuowana jak na szkicu.
W drugim wypadku, gdzie układ baz zdefiniowany jest jako A|C|B|, bazą główną jest płaszczyzna nadal płaszczyzna A, natomiast płaszczyzna C jest bazą drugorzędną. Tutaj układ bazowy wyznaczony jest z tych samych elementów, lecz w innej kolejności. W przypadku wykonania serii takich produktów, gdzie elementy bazowe obarczone byłyby relatywnie dużymi błędami kształtu, otrzymalibyśmy rożne wyniki pomiarów dla pozycji otworu ( w przypadku „eksperymentowania” z kolejnością ustalania baz).
W tym wypadku wniosek jest jeden: kolejność ustalania baz ma pierwszorzędne znaczenie w czasie wyznaczania baz w operacji kontroli wyrobu. Zawsze należy jednoznacznie odtworzyć zapis rysunkowy – nigdy nie można zmieniać kolejności wyznaczania baz!
Pierwszą powinna chyba być baza „C”, leżąca w płaszczyźnie rysunku – prostopadła do baz „A” i „B” i wyznaczająca kierunek osi otworu (domyślnie prostopadły do „C”).
Tak czy nie?
Teoretycznie tak – szkic jest uproszczony, aby nie pokazywać trzeciej bazy, ponieważ jej kolejność w każdym z tych dwóch przypadków nie zmieniała by się i efekt nie byłby tak widoczny jak na tym przykładzie (zmiana kolejności bazy głównej).
Praktycznie – również tak, z bazą -C- jako bazą główną byłoby tak jak ma być.